Op 23 februari 1762 werden Johann Gottfried Gehlauff, musketier, en schoenmakersdochter Johanna Eva Elisabeth Fleischerin in Gerstungen in de echt verbonden.
Dit is het belangrijkste resultaat van onze eerste speurtocht in en rond Gerstungen van 9 tot 14 juni 2011 met als hoogtepunten bezoeken aan het Landeskirchenarchiv en de kerk waar het huwelijk plaats vond en de vondst van documenten die het bestaan van musketier bevestigen.
Voorbereiding
Met de reis naar Gerstungen in het voorruitzicht heb ik contact opgenomen met de gemeente van het stadje om informatie in te winnen betreffende onze stamvader. Ik krijg te horen dat de gemeente alleen beschikt over de registers van na 1876. Alle registers van voor dat jaar zijn kerkelijk en kunnen ingezien worden in het Landeskirchenarchiv in Eisenach.
Daarmee ook contact opgenomen, informeert men mij over de mogelijkheid onderzoek te laten doen door hun genealoog. Voor mij onleesbaar oud Duits handschrift bevroedend, laat ik die buitenkans niet aan mijn neus voorbij gaan.
Aangeboden wordt eveneens, gezien de datum van mijn bezoek, het archief enkel en alleen voor mijn persoontje op vrijdag te openen, een bijzondere eer.
Donderdag 9 juni 2011: Gerstungen en Untersuhl
’s Morgens om 5 uur uit Grenoble vertrokken komen we rond 5 uur ’s middags aan bij het gemeentehuis van Gerstungen. Het gemeentehuis is gesloten, we nemen een paar kiekjes om vervolgens op zoek te gaan naar het oude centrum.
Éventjes denk ik het centrum gevonden te hebben en sta me een kwartiertje voor de verkeerde kerk te verrukken, totdat buurtbewoners me duidelijk maken dat we ons in Untersuhl bevinden, een deelgemeente van Gerstungen.
Een buurtbewoner biedt aan ons naar de kerk van Gerstungen te brengen, daarbij vertellend dat de dominee me vast en zeker zal willen helpen bij mijn speurtocht.
Het 15e-eeuwse kerkje is mooi, maar de dominee bevindt zich niet in zijn statige 17e-eeuwse ambtswoning. Ik laat een briefje achter met korte uitleg van de reden van mijn bezoek en het verzoek me te bellen.
Vrijdag 10 juni 2011: Eisenach en Gerstungen
In het Landeskirchenarchiv in Eisenach staan alle kerkelijke registers op microfilm opgeslagen.
De genealoog is een vriendelijke dominee, die als missie heeft vijf jaar in het archief te werken alvorens met pensioen te gaan. Hij vertelt me wat hij gevonden heeft en laat me de betreffende pagina’s zien.
Traubuch Gerstungen (Copulierte) 1742-1762
Anno 1762
Johann Gottfried Gehlauff, Mousquetier unter dem Prinz Gothaischen Infanterie Regiment und des Herrn Capitain Hübners Compagnie, und Jungfrau Johanna Eva Elisabeth Fleischer(in) Meister Jo. Wilh(?) Fleischers, Schuhmachers allhier ehelich ander (=zweite) Tochter, sind nach pro...(?)(vorgelegten?) Trauscheine des Herrn Ober von Pfortl, Obrist-Lieuten. und Commandants obgedachten Regiments, in der Kirche vor dem heiligen Altar Den 23. Febr. copuliert worden.
Johann Gottfried Gehlauff, musketier onder het Infanterie Regiment van de Prins van Gotha en de heer Kapitein Hübner's Compagnie, en juffrouw Johanna Eva Elisabeth Fleischerin, tweede dochter van schoenmaker Meester Jo. Wilh(?) Fleischer, zijn volgens voorliggende huwelijksakte van de heer Ober von Pfortl, kolonelluitenant en commandant van voornoemd regiment, in de kerk voor het heilige altaar op 23 februari gecopuleerd.
Informatie over Johann Gottfried’s geboorte en/of dood is niet terug te vinden, men mag aannemen dat hij zich voor beperkte tijd in Gerstungen bevond. Evenmin is er informatie over de kinderen, echter staat dankzij het uittreksel van het doopregister van Andreas onomstotelijk vast dat deze de zoon van Johann Gottfried is.
De genealoog verstrekt me het adres van het Staatsarchief in Weimar: het is goed mogelijk dat het archief van het leger meer details kan verstrekken. Dat wordt dus weer schrijven en geduld beoefenen.
De persoon van juffrouw Fleischerin roept enigszins verwarring op.
In het huwelijksregister heet ze Johanna Eva Elisabeth.
In het doopboek en het daarbij behorende namenregister wordt echter melding gemaakt van het volgende:
 | Taufbuch Gerstungen 1685-1742 Den 4. April ist Justinus Fleischern eine Tochter geboren und den 6. getauft worden. |
 | Namensregister zum Taufbuch Gerstungen 1685-1742 Traditiegetrouw zou die dochter naar haar peettante Maria Elisabetha genoemd moeten zijn. In het op een later tijdstip opgestelde namenregister van het doopboek staat zij dan inderdaad vermeld als Maria Elisabetha. Aan deze vermelding is nog weer later de vermelding "x Gehlauff" toegevoegd. In het huwelijksregister vermeld als Johanna Eva Elisabeth, spreekt haar zoon Andreas in de notariële akte van 04-11-1823 van Anna Elisabeth. |
’s Middags door naar Gerstungen: immers was het eerste bezoek kort en weinig vruchtbaar. Ook zullen we bij de dominee de echte registers kunnen inzien i.p.v. de microfilms, zo heeft me de genealoog van het Landeskirchenarchiv verzekerd.
De dominee is deze keer thuis. Hij had zelfs geprobeerd me te bellen, maar dat was niet gelukt. Hij is druk met de voorbereiding van zijn Pinksterpreek, maar ontvangt ons toch allerhartelijkst, samen met zijn vrouw die eveneens dominee is. We mogen de boeken inzien en fotograferen en we mogen de kerk in om ook daar foto’s te maken. Sinds 1762 is enkel het altaar gemoderniseerd. Door de emoties en de vermoeidheid in de benen zijn de foto’s van de kerk jammerlijk mislukt, maar ik krijg later ruimschoots de kans dat in te halen.
We brengen ook nog een bezoekje aan het Werratalmuseum in het Schloss Gerstungen vlak naast de kerk.
Schloss Gerstungen is de voormalige ambtswoning van de vertegenwoordiger des konings van Sachsen, waar al 400 jaar ooievaars elk jaar knokken om het nest op de top van de gevel.
Pinksterweekend: Erfurt en Weimar
Toeristische uitstapjes met onze gastheer en gastvrouw. De foto’s spreken voor zich.
Maandag 13 juni: Eisenach
De laatste nacht in Thüringen brengen we in een hotel in Eisenach door, de stad van Bach en Luther.
 | Het hotel is een oude vliegschool. Bij het zien van de overdadige tempelzuilen in de eetzaal komt er een vermoeden naar boven, wat later door een inscriptie op de gevel wordt bevestigd: het betreft een opleidingscentrum voor oorlogsvliegers, gebouwd tussen 1937 en 1939. Waar wij als keurige hotelgasten ons avondmaal genieten, waren de avonden eertijds ongetwijfeld een stuk ruiger. |
Dinsdag 14 juni: Gerstungen
Alvorens weer af te reizen brengen we nog een bezoekje aan Gerstungen. Even goeiedag zeggen bij de dominee en vragen of ik nog een keer foto’s mag maken in de kerk. De dominee moet weg maar geeft me de sleutels: ik mag de flash gebruiken en zelfs de toren beklimmen om uitzichtfoto’s te maken. De sleutels moet ik dan als ik klaar ben in de brievenbus gooien.
Na de fotosessie in de kerk gaan we naar het gemeentehuis. De dame van de Standesamt (Burgerlijke Stand) is erg vriendelijk, maar kan ons weinig vertellen. Dat wist ik van te voren al, immers beschikt zij niet over de registers. Wel zegt ze ons toe evenals de dominee navraag te doen bij de in Gerstungen wonende Fleischers.
En ze is verguld in Josiane haar Franse collega te ontmoeten en gaf ons een rondleiding met uitleg over haar werk. Een leuke ontmoeting.
Conclusie
Al met al levert ons onderzoek slechts enkele wetenschappelijke zekerheden op: het huwelijk van Johann Gottfried met juffrouw Fleischerin en zijn beroep van musketier, zijn regiment en zijn commandant.
Ik hoopte verbanden te kunnen leggen tussen onze stamvader, spekslager en immigrant Andreas en andere naam- en leeftijdgenoten die in zijn tijd in Nederland gesignaleerd zijn. Dat is niet gelukt, maar het speurwerk loopt niet dood: het militaire archief in Weimar is het volgende spoor.
Naschrift 15 augustus 2017: we weten nu veel meer
Inmiddels is onomstotelijk bewezen dat spekslager Andreas de zoon van musketier Johann Gottfried Gehlauff is. Sterker nog: we weten nu ook dat Johan Georg Gelauff (1763) zijn broer was. Dat laatste verenigt twee families waarvan altijd verondersteld werd dat ze niets met elkaar te maken hadden. De documenten die dit alles aantonen vindt u op de eerste pagina van de stamboom.
Naschrift 15 maart 2019: Johanna Eva Elisabeth Fleischerin had drie kinderen
 | Het blijkt dat Johanna Eva Elisabeth Fleischerin naast spekslager Andreas en zijn broer Johan Georg nog een derde kind gebaard heeft. Onbekend blijft echter of het een zoon of een dochter betreft en of musketier Johann Gottfried Gehlauff de vader was. |
Naschrift 18 maart 2019: Het derde kind van Elisabeth Fleischerin geïdentificeerd
Elisabeth Fleischer overleed als weduwe van Tobias Mulder.
Op 16-05-1783 werd in Eisenach (Saksen, op 28 km de Gerstungen) uit dat huwelijk een dochter geboren : Anna Christina Mulder.
Zij was gehuwd met Johan Adam Knuppel, † 30-11-1800 Amsterdam.
Op 24-09-1817 hertrouwde ze in Amsterdam met suikerbakker Herman Eilard Beijmor, ~ 10-05-1786 Essen (Oldenburg).
Op de huwelijksakte akte staat als moeder van de bruid Elisabeth Vleijsring vermeld.
Dit is de vernederlandsing van Fleischerin, de vrouwelijk vorm van Fleischer.
Destijds was het in Duitsland gebruikelijk dat achternamen van vrouwen een vrouwelijke uitgang kregen.
Huwelijksbijlagen Anna Christina Mulder7.43 MB
Naschrift 24 maart 2019: Meer over het Nederlanderschap van Johann Gottfried
In de militaire archieven van Eisenach wordt Infanterie Regiment Prins Gotha als "Hollandsche regiment" beschreven.
In dat geval Johann Gottfried - net als Johan Philip - Nederlander moeten zijn geweest.